Europese kosten of investeringen in Gezondheidszorg?

Dagelijks komen we in de media kreten tegen die ons wijzen op de extreme kosten die in de gezondheidszorg worden gemaakt. Dit is een trend die al minstens 5 jaren aan de gang is. Deze headlines en artikelen zijn meestal gestaafd op meningen. Politici en beleidsmakers in de gezondheidszorg worden ondervraagd en zij geven frank en vrij hun ongezouten mening. De vraag is of deze uitspraken gebaseerd zijn op feiten.  In deze blog mijn opinie hierover.

We weten dat Nederland natuurlijk te maken heeft met een dubbele vergrijzing. Veel ouderen die ouder worden en weinig bevolkingsaanwas. Nederland telde in 2014 ruim 2,9 miljoen 65-plussers (17,3% van de bevolking), waarvan 717.089 80-plussers. Dit aantal zal de komende jaren blijven stijgen. In 2060 is 26% van de bevolking 65+, dat zijn 4,7 miljoen mensen. Rond 2050 is 10% van de bevolking 80-plusser (Bron: CBS).

In de publicatie van het Ministerie van Volksgezondheid (zie tabel 1) zien we een oplopende trend in de grafieken. Hierin wordt ons tegelijkertijd een plaatje geschetst dat er qua kosten voor gezondheidszorg een stijgende trend is.

Kosten tussen 1999 en 2011 ongeveer verdubbeld

De kosten van de zorg en welzijn in Nederland zijn gestegen van bijna 44 miljard euro in 1999 naar 89 miljard euro in 2011 (Bron: CBS-Statline). Dit komt overeen met een gemiddelde jaarlijkse stijging van ruim 6%. Deze groei is voor 18% te verklaren door de demografische ontwikkelingen, 35% door prijsstijgingen en de overige 47% is toe te schrijven aan een complex van oorzaken als verruimde indicaties, groei van het aantal patiënten, intensievere behandelingen en de inzet van nieuwe medische technologie.

Tabel 1: Kosten gezondheidszorg (RIVM)

Een vervelend fenomeen in deze tabel is dat de intervallen van jaren waarin gemeten wordt niet gelijk is aan elkaar, waardoor je eigenlijk de getallen moeilijk of niet kan vergelijken.  Een ander opmerkelijk feit wat je hier uit deze tabel kunt halen is dat de Productprijs (prijs) van de gezondheidszorg in de laatste jaren niet of nauwelijks toeneemt maar de hoeveelheid zorg (volume) wat geleverd is  wel toeneemt.

Nederland qua kosten van de gezondheidszorg vergeleken met andere landen

Een interessante publicatie uit 2012 (Rhodes, A. Intensive Care Med (2012) 38:1647–1653) laat een ander licht op de zaak schijnen. Deze publicatie geeft informatie afkomstig van EUROSTAT 2011, het statisch bureau van de Europese Unie, en vergelijkt landen i.p.v. jaar trends.

Tabel 2: Bruto Nationaal Product en percentage investering in gezondheidszorg (bewerkt door auteur)

In tabel 2 is een rangorde gemaakt van landen die in aflopende percentage investeringen in de gezondheidszorg. Persoonlijk heb ik een afkeer van het benoemen van het woord “kosten”  in de gezondheidszorg om dat ik deze financiële stroming van een meer positieve kant wil benaderen. Het gaat hier namelijk om de gezondheid van mensen die gebruik maken van de mogelijkheden van de beste mogelijke gezondheidszorg. Mijn voorkeur gaat uit naar de benaming “investering in de gezondheidszorg”.  Indien een persoon investeert in zijn/haar gezondheid zal deze  een hogere Life Expectancy (LE) hebben en daarmee een lagere Years Lost to Disability  (YLD) ervaren en een hogere productieve waarde hebben voor de economische staat. Win-Win dus. Daarbij valt het qua vergrijzing blijkbaar ook nog wel mee…

Investeren in gezondheid

Maar nu even terug naar tabel 2. Nederland investeert als laagste maar 5,5 van het BNP in de gezondheidszorg. Andere landen investeren variërend van 5,7 tot 9,8%.

Indien er in de Nederlandse gezondheidszorg op gemiddeld Europees niveau zou worden geïnvesteerd, zo’n 7,6%, dan zou er een extra budget van 16,39 miljard euro voor preventie maatregelen beschikbaar komen. Per inwoner van Nederland zou er in deze hypothetische situatie 981 euro per jaar beschikbaar zijn voor preventieve zorg. Of dat nu over universele/selectieve preventie of geïndiceerde of individuele preventie gaat. De RIVM spreek zelf liever over gezondheidsbescherming, ziektepreventie, gezondheidsbevordering. Deze indeling, die leidend zijn naar type maatregel (zorgverzekeringswet 2007), komt uit Effecten van preventie, RIVM 2010, ISBN 978 9078 12233 3. Hierin wordt aangegeven dat kortdurende preventie geen effect heeft. Tevens geeft het rapport aan dat zonder fysiek contact met de zorgverlener (b.v. Fysiotherapeut) er bijna geen langdurig effect te verwachten is.

Hier ben ik het echter niet mee eens.  Frerichs et al (Frerichs W, Kaltenbacher E, van de Leur JP, Dean E. Physiotherapy Theory and Practice 2012; 28(8): 571-587) tonen in hun review aan dat de Fysiotherapeut wel degelijk in staat is tot een gedragsverandering. Nu zou er ook nog een financiering voor kunnen zijn. Investeringen in de gezondheidszorg?

Mijn moeder zei het vroeger al: “Beter voorkomen dan genezen”.